13. ZAMİRLER
Zamirler üçe ayrılır. Bunlar;
- Muttasıl: (Birleşik Zamirler)
- Munfasıl: (Ayrık Zamirler)
- Müstetir: (Gizli Zamirler)
13.1. Muttasıl Zamirler
Muttasıl Zamirler'i yine üç ana başlıkta inceleyebiliriz. Bunlar;
- İsimlere Birleşen Muttasıl Zamirler: (Fail, Mef'ul, Sıfat)
- Harf-i Cerr'lere Birleşen Muttasıl Zamirler: (Harf-i Cerr'lerin kendisine)
- Fiillere Birleşen Muttasıl Zamirler: (Fiil, Mazi Fiil)
a) İsimlere Birleşen Muttasıl Zamirler
Bu ekler, isimlerin sonuna gelir ve isimlere sahiplik katarlar. Bunlar;
| Cemi | Müsenna | Müfred | |
|---|---|---|---|
| هُمْ | هُمَا | هُ | Gaib |
| هُنَّ | هُمَا | هَا | Gaibe |
| Onların ... | İkisinin ... | Onun ... | |
| كُمْ | كُمَا | كَ | Muhatab |
| كُنَّ | كُمَا | كِ | Muhataba |
| Sizin ... | İkinizin ... | Senin ... | |
| نَا | نَا | ــِـي | Mütekellim |
| Bizim ... | İkimizin ... | Benim ... |
✽
Zamir eki alan isimlerde "aitlik" belirtildiği için her zaman Marife haldedir. Başlarına Vasıl Hemzesi almalarına gerek yoktur.
✽
Fail olan isimlerde, kelime merfu halde olduğu için, zamir ekinden önceki hareke "ötre"dir.
Onun kalemi
قَلَمُهُ
İkinizin kalemi
قَلَمُكُمَا
✽
İstisna olarak Müfred-Mütekellim siygasında, zamir ekinden önceki hareke "esre" olur. (Ekten dolayı)
Benim kalemim
قَلَمِي
✽
Mef'ul olan isimlerde, eğer kelime mansub halde ise zamir ekinden önceki hareke "üstün"dür.
Ahmed kalemini buldu.
وَجَدَ اَحْمَدُ قَلَمَهُ.
✽
Mef'ul olan isimlerde, eğer kelime mecrur halde ise zamir ekinden önceki hareke "esre"dir.
Ahmed dersi, senin kaleminle yazdı.
كَتَبَ اَحْمَدُ الدَّرسَ بِقَلَمِكَ.
✽
Özel olarak, mecrur haldeki isimlere, içinde ( ه ) bulunan zamir eki gelirse, zamir ekinin harekesi de "esre" olur. (Ses uyumu)
Onun kalemi ile
بِقَلَمِهِ
Onların kalemi ile
بِقَلَمِهِمْ
b) Harf-i Cerr'lere Birleşen Muttasıl Zamirler
Harf-i Cerr'ler de zamir eki alabilirler. İsimlere gelen eklerin aynısını alırlar. Fakat gelen ekin durumuna ve ses uyumuna göre bazı farklı kaideler vardır.
✽
( مِنْ ) Harf-i Cerr'ine zamir eki eklenirken bir değişiklik olmaz, fakat Mütekellim siygalarında "şeddeli" olarak eklenir.
Onlardan
مِنْهُمْ
Benden
مِنِّي
Bizden
مِنَّا
✽
( اَلَى ، اِلَى ) Harf-i Cerr'lerine zamir eki eklenirken sonundaki ( ى ) üzerine "cezm" alır.
Sizin üzerinize/üzerinizde
اَلَيْكُمْ
✽
İstisna olarak, Müfred-Mütekellim siygasında "şeddeli" okunur ve "üstün" hareke alır.
Bana
اِلَيَّ
✽
( اَلَى ، اِلَى ، فِي ، بِ ) Harf-i Cerr'lerine zamir eki eklenirken, içinde ( ه ) bulunan zamir eki gelirse, zamir ekinin harekesi de "esre" olur. (Ses uyumu)
Onun ile
بِهِ
Onların içinde
فِيهِمْ
Onların üzerine
اَلَيْهِمْ
✽
( لِ ) Harf-i Cerr'ine zamir eki, Müfred-Mütekellim siygası hariç, ( لَ ) olarak eklenir.
Onun için
لَهُ
Sizler için
لَكُنَّ
Benim için
لِي
c) Fiillere Birleşen Muttasıl Zamirler
DERS 2 içerisinde anlatılan ve Fiil'lere birleşerek "Fiil + Fail" kalıbı oluşturan ekler de zamir ekleridir. Bunlar Mazi Fiil manası verirler.
Mazi Fiil'ler de zamir eki alabilirler. Yine İsimlere gelen eklerin aynısını alırlar. Fakat gelen ekin durumuna ve ses uyumuna göre bazı farklı kaideler vardır.
✽
Mazi Fiil'lere zamir eki gelirse, genel olarak şöyle bir mana verirler;
Ben onları yazdım
كَتَبْتُهُمْ
✽
Mazi Fiil'lerin sonuna; Müfred-Mütekellim zamir eki, ( نِي ) şeklinde eklenir.
Sen beni yazdın
كَتَبْتَنِي
✽
Cemi-Gaib siygasındaki Mazi Fiil'ine zamir eki getirilirken ( وا ) ekindeki "elif" düşer.
Onlar onu yazdı
كَتَبُوهُ
✽
Cemi-Muhatab siygasındaki Mazi Fiil'ine zamir eki getirilirken ( تُمْ ) ekindeki "cezm" değişerek "ötre" olur ve zamir eki ile arasına ( و ) gelir.
Sizler beni yazdınız
كَتَبْتُمُونِي
